Rozporządzenie GPSR w Twoim e-Commerce. Wszystko, co musisz wiedzieć.

W grudniu 2024 roku na rynku Unii Europejskiej zajdą znaczące zmiany dotyczące bezpieczeństwa produktów konsumenckich. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r., znane jako GPSR (General Product Safety Regulation), zastąpi obowiązującą od ponad dwóch dekad Dyrektywę 2001/95/WE. Nowe regulacje to odpowiedź na dynamiczny rozwój handlu online, cyfryzację i nowe wyzwania technologiczne. Czasu na przygotowanie się do zmian jest coraz mniej, dlatego warto zapoznać się z nieuchronnie zbliżającą się transformacją świata e-commerce.

GPSR – bezpieczeństwo produktów w nowej rzeczywistości

Przez ostatnie lata rynek produktów konsumenckich zmienił się nie do poznania. Rozwój cyfryzacji, innowacje technologiczne oraz rosnąca popularność handlu online doprowadziły do potrzeby aktualizacji przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów. Dotychczasowe regulacje były niewystarczające, aby skutecznie odpowiadać na współczesne wyzwania, takie jak problemy z identyfikacją odpowiedzialnych podmiotów w łańcuchu dostaw czy brak jednolitych procedur wycofywania niebezpiecznych produktów.

Nowe przepisy mają na celu poprawienie bezpieczeństwa, w szczególności konsumentów, pozwolić na skuteczniejszy proces eliminacji z rynku towarów niebezpiecznych oraz przyczynić się do harmonizacji przepisów na terenie Unii Europejskiej, które ostatecznie powinny pozwolić na łatwiejsze funkcjonowanie przedsiębiorstw międzynarodowych oraz ekspansję na rynki zagraniczne. 

GPSR –  jakie produkty obejmuje?

Zakres zastosowania

GPSR odnosi się o niemal wszystkich produktów konsumenckich wprowadzanych na rynek UE – zarówno tych sprzedawanych w tradycyjnych sklepach, jak i sklepach internetowych czy na platformach marketplace. Szczególnie istotne jest to dla firm działających w obszarze
e-commerce, które muszą dostosować swoje procesy do nowych wymogów.

Rozporządzenie dotyczy zarówno towarów nowych, jak i używanych, naprawionych lub odnowionych, pod warunkiem, że są gotowe do użytku – tj. nie dotyczy produktów wymagających naprawy przed użyciem i jako wymagające naprawy oznaczonych. 

Produkty wyłączone z GPSR

Rozporządzenie nie ma zastosowania do następujących produktów:

1. produktów leczniczych – zarówno przeznaczonych do stosowania u ludzi, jak i do weterynaryjnych produktów leczniczych;
2. żywności;
3. pasz;
4. żywych roślin i zwierząt, organizmów modyfikowanych genetycznie oraz produktów
   z roślin i zwierząt bezpośrednio związanych z ich przyszłym rozmnażaniem;
5. produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego;
6. produktów ochrony roślin;
7. sprzętu używanego w ramach usług transportowych (przemieszczania się lub podróży);
8. statków powietrznych;
9. antyków.

Kogo obejmują obowiązki wynikające z GPSR?

Nowe role i obowiązki

GPSR rozszerza zakres podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo produktów, w tym na:

• producentów, importerów, dystrybutorów oraz przedstawicieli producentów;
• osobę odpowiedzialną (responsible person);
• platformy marketplace umożliwiające sprzedaż produktów objętych Rozporządzeniem.

Osoba odpowiedzialna

W rozumieniu GPSR, osobą odpowiedzialną jest podmiot, który ma siedzibę na terenie Unii Europejskiej, odpowiadający za realizację zadań, obejmujących m.in.:

• weryfikację sporządzenia deklaracji: zgodności UE lub właściwości użytkowych oraz dokumentacji technicznej, ich przechowywanie przez wymagany okres oraz zapewnienie ich do dyspozycji organom nadzoru;
• przedstawianie wszelkich informacji oraz dokumentacji niezbędnych do wykazania zgodności produktu na uzasadniony wniosek organów nadzoru we właściwym języku;
• informowanie organów nadzoru o przypuszczeniu, że dany produkt stwarza ryzyko;
• współpracę z organami nadzoru.  

Kluczowe obowiązki wynikające z GPSR

Rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów nakłada szereg obowiązków na podmioty mające udział w łańcuchu dostaw danego produktu, które nie kończą się
w momencie wprowadzenia ich na rynek, lecz trwają również po tym etapie.  

Obowiązki producentów

Producent powinien zapewnić, że produkt jest bezpieczny na każdym etapie jego użytkowania. Dla każdego produktu powinna zostać sporządzona odpowiednia dokumentacja, obejmująca w szczególności informacje o bezpieczeństwie i analizę ryzyka. Wynik przeprowadzonej analizy ryzyka pozwala na doprecyzowanie, jakie jeszcze dokumenty powinny zostać przygotowane dla poszczególnych produktów. 

Ponadto, producent jest zobowiązany do monitorowania bezpieczeństwa produktów na rynku, co wiąże się z koniecznością wypracowania mechanizmu reakcji na zgłoszenia dotyczące produktu, które mogą wpływać zarówno od konsumentów, jak i importerów, dystrybutorów czy osoby odpowiedzialnej. 

Nieodłącznym elementem weryfikacji bezpieczeństwa jest jego prawidłowe oznaczenie. Nie chodzi tutaj wyłącznie o wskazanie już dotychczas wymaganych danych – UE kładzie ogromny nacisk na numerowanie partii produktów zgodne z rzeczywistością, co ma na celu ułatwienie dotarcia do wszystkich osób, które mogły otrzymać niebezpieczny produkt pochodzący z danej partii i niezwłoczne ich ostrzeżenie. 

Obowiązki importerów 

Obowiązki importerów różnią się od obowiązków producentów przede wszystkim tym, że polegają na weryfikacji, czy producent odpowiednio zadbał o bezpieczeństwo oraz
o informowaniu o bezpieczeństwie i zagrożeniach, co wiąże się z koniecznością nie tylko dostarczania wszelkich wymaganych nowymi przepisami informacji dla konsumentów, ale również raportowaniu potencjalnych zagrożeń samemu producentowi. 

Warto przypomnieć, że obowiązek wskazania importera na produkcie to od dawna obowiązujący wymóg, który po wejściu w życie GPSR będzie z całą pewnością dokładniej weryfikowany.

Obowiązki sprzedawców (dystrybutorów)

Chociaż może wydawać się, że GPSR stanie się dolegliwością producentów i importerów, to nakłada również cały szereg wymagań względem sprzedawców. 

Sprzedawcy również powinni dokonać weryfikacji bezpieczeństwa produktów i sprawdzić, czy producent dostarczył odpowiedniej dokumentacji do sprzedawanych przez nich towarów. Zasadą jest wprowadzenie towaru na rynek tylko wtedy, gdy towar posiada odpowiednią dokumentację i istnieje podmiot mający siedzibę na terenie Unii Europejskiej, który ponosi za niego odpowiedzialność (osoba odpowiedzialna). 

Sprzedawcy muszą również zaktualizować oferty online, aby spełniały one wszelkie wymogi dotyczące prezentowania informacji o bezpieczeństwie produktów. W wielu przypadkach wiąże się to z dodatkową trudnością, polegającą na konieczności dostosowania interfejsu prowadzonego sklepu internetowego. 

Co więcej, sprzedawcy muszą raportować potencjalne zagrożenia i odpowiednio na nie reagować, biorąc udział w działaniach naprawczych. Podobnie jak w przypadku importerów, mechanizm informowania o bezpieczeństwie i zagrożeniach powinien działać zarówno
w odniesieniu do producentów, jak i konsumentów. Sprzedawcy muszą również liczyć się
z koniecznością współpracy z organami nadzoru, które mogą oczekiwać m.in. dostarczenia odpowiedniej dokumentacji. 

Konsekwencje niewdrożenia GPSR

Chociaż rozporządzenie obowiązuje bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, to nie wskazano w niej kar za nieprzestrzeganie czy naruszanie unijnych przepisów, natomiast każde z państw członkowskich zostało zobowiązane do określenia takich sankcji w drodze wdrożenia przepisów krajowych.

Obecnie polska ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów nie została jeszcze przyjęta, jednak opublikowano jej projekt, w którym wskazane kary sięgają nawet 1 000 000 złotych. 

Podsumowanie

GPSR to rozporządzenie, które niesie ze sobą wyzwania. Dostosowanie się do nowych regulacji wymaga współpracy na każdym etapie łańcucha dostaw, jednak stanowi jednocześnie okazję do zbudowania zaufania klientów, którzy doceniają transparentność oraz bezpieczeństwo produktów. Pozwala to na potraktowanie nadchodzących zmian nie tylko jako dolegliwego obowiązku, ale również jako szansę na wzmocnienie pozycji rynkowej w dynamicznie zmieniającym się świecie e-commerce.